Składniki odżywcze i nawożenie BONSAI
W naturalnym środowisku natura sama dostarcza roślinom składników pokarmowych, w uprawie doniczkowej to my musimy zaopatrywać roślinę w potrzebne substancje odżywcze. Powiązane jest to z małymi pojemnikami jakie są stosowane przy uprawie bonsai. Większość nawozu który stosujemy do zasilania naszych roślin jest wypłukiwana poprzez częste podlewanie i i małą ilość podłoża w pojemniku. Zaopatrywanie rośliny w składniki odżywcze jest zatem konieczne do prawidłowego jej życia i funkcjonowania. Zapotrzebowanie roślin na nawozy jest bardzo zróżnicowane. Są takie gatunki które można by określić mianem "wiecznie nienasyconych", są też takie których zapotrzebowanie na składniki odżywcze można by nazwać umiarkowanym, ale jest również grupa gatunków preferująca podłoża ubogie w takie składniki. Pierwsze wymagają odpowiednio intensywnego nawożenia, drugie - umiarkowanego ale cyklicznego, trzecie zaś wolą być raczej "głodzone" i odpowiada im rzadkie i skąpe zasilanie.

SZEŚĆ GŁÓWNYCH PIERWIASTKÓW niezbędnych roślinom to: azot, fosfor, potas, wapń, magnez i siarka. Pierwiastki których rośliny potrzebują w ilościach śladowych nazywamy mikroelementami. Najważniejsze mikroelementy to: żelazo, miedź, mangan, molibden, cynk, chlor, bor. Składniki te wpływają na określone funkcje życiowe i są zawarte w nawozach. Mikroelementy spełniają u roślin podobna funkcje jak witaminy u ludzi.

AZOT (nitrogenium) N - odpowiada za wzrost, wytwarzanie pędów i produkcje chlorofilu. Brak azotu powoduje zahamowanie wzrostu i żółknienie liści, nadmiar natomiast sprzyja nadmiernemu rozrostowi, tkanka takiej rośliny ulega uwodnieniu, liście miękną i staja się podatne na choroby.

FOSFOR (phosphorus) P- poprawia kondycje korzeni, wspomaga tworzenie się pąków, dojrzewanie owoców i nasion. Niedobór powoduje zahamowanie wytwarzania przez roślinę zawiązków kwiatowych i przebarwianie liści na kolor czerwonobrunatny. Nadmiar natomiast zakłóca przemianę materii i wpływa ujemnie na rozwój korzeni.

POTAS (kalium) K - odgrywa znaczącą role w fotosyntezie i gosp. wodnej rośliny. Wzmacnia tkanki i uodparnia roślinę na choroby i szkodniki. Nadmiar tego pierwiastka powoduje zaburzenia wzrostu i chlorozy starszych liści.

MAGNEZ (magnesium) Mg - pomaga przy produkcji chlorofilu. Podczas niedoboru liście żółkną a nerwy są zielone.

WAPŃ (calcium) Ca - pośrednio wpływa na odżywianie i zdrowie rośliny. Nadmiar wapnia i jego związków w podłożu, utrudnia lub blokuje roślinie możliwość pobierania żelaza, co w efekcie powoduje dolegliwość zwaną chlorozą. Blaszka liścia żółknie, ale jego unerwienie zachowuje zielony kolor. Woda kranowa bardzo często zawiera wiele związków wapnia, dlatego podłoże w małych pojemnikach bonsai musi być okresowo wymieniane aby nie dopuścić do zbyt dużej kumulacji tego pierwiastka i chlorozy dopadającej nasze drzewka.

SIARKA (sulphur) S - jest składnikiem ważnych substancji zawartych w roślinach. Jej niedobór powoduje chlorozę młodych liści. Nadmiar siarki powoduje głównie zakwaszenie gleby, może więc być groźny dla roślin bardzo wybrednych co do poziomu kwasowości podłoża, a lubiących gleby raczej obojętne lub zasadowe. Innym efektem dużego nadmiaru siarki jest też uniemożliwia roślinie pobierania wapnia i wynikające z tego powodu reakcje.

NA ETYKIETACH sprzedawanych nawozów są podane proporcje składników zazwyczaj w prosty zrozumiały sposób, ale są producenci którzy podają skład w postaci ciągu cyfr np. 8/6/12 lub 8:6:12. Oznacza to iż takie są proporcje pomiędzy azotem/fosforem/potasem zawsze w tej samej kolejności. Czasami w ciągu pojawia się czwarta cyfra która oznacza ilość magnezu. Na etykiecie powinna się także znaleźć informacja o zawartości wapnia i mikroelementów.

NAWOZY WIELOSKŁADNIKOWE - to nawozy sztuczne, organiczne albo organiczno-mineralne. Wyrabiane są z surowców pochodzenia roślinnego lub zwierzęcego a także metodą syntetyczną. W zależności od proporcji zawartych w nim pierwiastków dostosowane są do odpowiednich grup roślin

NAWOZY ORGANICZNE - są to nawozy powstałe z produktów organicznych takich jak np. kompost z różnego rodzaju roślin, odchodów odzwierzęcych, popioły z drewna i słomy, mączki kostnej i rybnej, suszonej krwi a także śruty rzepakowej, oleju jadalnego i mielonych nasion bawełny. Oczywiście nawozy sporządzone z takich składników dużo wolniej działają ale są w 100% bezpieczne dla roślin ponieważ nie ma możliwości przenawożenia co może skończyć się śmiercią rośliny.

NAWOZY SZTUCZNE - są to nawozy mineralne. Składniki pokarmowe są w postaci soli łatwo rozpuszczających się w wodzie i dzięki temu są natychmiast wchłaniane przez roślinę. Działają szybko, ale równie szybko gdy są niewłaściwie stosowane mogą zaszkodzić roślinie. Stosowanie ich przez dłuższy okres powoduje iż sole odkładają się w podłożu, co prowadzi do całkowitej zagłady mikroorganizmów glebowych.

NAWOZY ORGANICZNO-MINERALNE - zawierają sole mineralne jak i składniki organiczne co powoduje zmniejszenie ryzyka błędu.

POSTACIE FIZYCZNE NAWOZÓW. Nawozy mogą mieć formę płynną(np. pokon, terrasan, florovit i inne), sproszkowaną i granulowaną(np. target, azofoskę), kulek(np. osmokota), bryłki(np. bio gold), pałeczek(np. aro), stożków. Do stosowania przy uprawie bonsai zalecane formy to płynna lub w kulkach. Płynna ponieważ jest podawana w małym stężeniu, Kulki(bryłki) ze względu iż umieszcza się je na powierzchni ziemi i nie ma bezpośrednio kontaktu z korzeniami.
Pozostałe formy nie są wskazane ponieważ pałeczki i stożki wbija się w podłoże a wtedy raczej bardzo prawdopodobne iż będą miały bezpośredni kontakt z korzeniami a to nie dopuszczalne, a forma sproszkowaną i granulowaną podczas podlewania po prostu spłynie z nadmiarem wody, a najważniejsze to to iż "Nawozy tego typu działają bardzo intensywnie i utrzymuja się dłużej w podłożu niż np: nawozy płynne. Dochodzi wtedy do nadmiernej kondensacji pierwiastków i mikroelementów w glebie i nawet niewielkie przedawkowanie może spowodować skrajne reakcje rośliny żyjącej w małym pojemniku, z jej obumarciem włącznie. Odradzamy więc ich stosowanie lub radzimy zachowanie szczególnej ostrożności. ". Nawozy płynne podawane poprzez opryskiwanie roślin przeznaczone są raczej do epifitów (storczyki, bromelie), oraz w charakterze pierwszej pomocy dla zaniedbanych roślin. Nigdy nie stosujemy oprysku do liści owłosionych.

ZAPOTRZEBOWANIE roślin na nawóz jest bardzo zróżnicowane i zależy przede wszystkim od gatunku rośliny, wieku i pory roku. Rośliny o dużym zapotrzebowaniu potrzebują częstszego nawożenia o wyższym stężeniu niż rośliny o mniejszym zapotrzebowaniu. Przed jakimkolwiek nawożeniem trzeba dokładnie zapoznać się z zapotrzebowaniem danego gatunku na składniki odżywcze. Rośliny bardzo młode i stare nie nawozimy zbyt obficie. W czasie wegetacji letniej czyli od wiosny do końca lata nawozimy rośliny systematycznie w zależności od gatunku, a w czasie spoczynku rośliną zimującym na dworze robimy całkowity odpoczynek, a rośliną domowym podajemy nawóz sporadycznie. Rośliny po kupnie i przetransportowaniu na miejsce pobytu nie powinny być nawożone dopóki się nie zaaklimatyzują do nowych warunków. Trwa to zazwyczaj od 3 do 6-ciu tygodni. Podobnie po przesadzeniu; roślina potrzebuje czasu na odbudowanie ubytków w masie korzeniowej i nie powinna być z tego powodu przez kilka tygodni nawożona. Nawóz może zaszkodzić tworzącym się w tym czasie korzeniom ponieważ cała roślina - tłocząc większość energii w odbudowę szkód powstałych podczas przesadzania - jest mocno osłabiona i mniej odporna Nigdy nie nawozimy suchego podłoża ponieważ korzenie włośnikowe ulegną spaleniu. Roślin chorych lub mocno osłabionych nie nawozimy wogóle. Ogólnie, przy nawożeniu stosujmy raczej zasadę: "lepiej w mniejszym stężeniu lecz częściej, niż w dużym stężeniu, a rzadko".

Poniżej przedstawiono parę przykładów zapotrzebowania różnych roślin na składniki odżywcze. Uświadamiają one jak zróżnicowane mogą być wymagania drzewek bonsai, co do składu i proporcji używanych nawozów.

Kwitnące i owocujące - fosfor
Ozdobne liście - azot
Sukulenty - mało azotu i wapnia a więcej fosforu i potasu
Cytrusowe - lubią więcej potasu
Azalie - całkowicie bez wapnia i mało soli mineralnych
Storczyki - całkowicie bez wapnia

PRZENAWOŻENIE jest efektem zbyt silnego stężenia składników odżywczych (soli) w glebie. Działanie korzeni można w dużym uproszczeniu opisać tak: woda potrzebna jest do rozpuszczenia soli, jeśli większe stężenie soli występuje w korzeniach roślina pobiera wodę z gleby, aby je rozpuścić i to jest prawidłowy proces. Jeśli jednak więcej soli jest w glebie niż w korzeniach (przenawożenie) proces przebiega odwrotnie czyli woda z korzeni przenika do gleby w celu ich rozpuszczenia, jednocześnie pozbawiając jej rośliny, która szybko obumiera. Dlatego szybkie działanie w przypadku przenawożenia jest bardzo istotne. Jest to jeden z najgorszych scenariuszy jaki może nas spotkać. Wyżej w miejscu gdzie opisane są poszczególne pierwiastki zostały podane przykłady co może dziać się z naszym drzewkiem kiedy zostało przenawożone. W takim przypadku należy zastosować płukanie bryły korzeniowej. Polega to na wielokrotnym podlewaniu rośliny najlepiej raz za razem w taki sposób aby przez otwory w dnie donicy leciała woda, dużo wody. W ten sposób powinniśmy wypłukać z ziemi wszelkie pozostałości nawozu. Po takim zabiegu ziemia drzewka została znacznie nasycona wodą i w związku z tym trzeba poczekać z podlewaniem aż wierzchnia warstwa przeschnie aby z kole nie przelać naszej rośliny. Następnie takie drzewko należy umieścić w miejscu gdzie będzie miało widno lecz nie będzie narażone na bezpośrednie promienie słoneczne. Oczywiście należy zaprzestać jakiegokolwiek nawożenia na okres około dwóch miesięcy a już na pewno do całkowitego wyzdrowienia rośliny. Nie da się tego dokładnie sprecyzować okresu ponieważ jest to dość indywidualna sprawa dla poszczególnych roślin. Trzeba zapewnić naszemu drzewku optymalne warunki do rekonwalescencji.

tekst pochodzi z forum przyjacielebonsai.pl